حضرت امام رضا(ع) پایه‌گذار گفتمان مذهبی است/شعر رضوی باید تعلیمی و ارشادی باشد نه شعر احساسی

به گفته کاکایی نغمات و نوحه‌های مذهبی به سمت عوامانه حرف زدن، تکرار کلمات و تسلیم ریتم شدن رفته است. شما می‎‌بینید گاهی اوقات مداح بالا و پایین می‌پرد و مدام یک کلمه را تکرار می‌کند و فایده‌گرایی، استفاده معقول، طرح اندیشه اصلاً در اینها وجود ندارد و دیگر هیچ چیزی جز تحریک احساسات در شعر نغمه و مدایح دیده نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 عبدالجبار کاکایی شاعر و ترانه‌سرا در گفتگو با قدس آنلاین با اشاره به تفاوت‌های میان اشعار رضوی و دیگر اشعار آیینی به فراخور همجواری با حضرت و تأثیر آن بر شاعران و خلق مدایح گفت: به نظرم در مجموع تفاوتی میان موضوعات آثار دینی نیست که بگوییم منجر به تأثیرات متفاوتی می‌شود. به طور کلی گرایشی در شعر مذهبی و آیینی به مدایح ائمه وجود دارد که امام رضا(ع) بیشتر توجه طرف است چرا که یکی از بقاع متبرکه ایرانی است و حس میهنی هم جدای از حس دینی و مذهبی پشتوانه این اتفاق است. همه اینها باعث شده که دردل‌ها و سخن‌ها با آثاری رضوی بروز کند.

وی در ادامه افزود: البته به دلیل برپایی مراسم محرم در رثای اباعبدالله(ع) اشعار بسیاری سروده شده اما در آثار دینی ما و در بین ائمه اطهار بیشتر به امام رضا(ع) و امام حسین(ع) توجه می‌شود. مثلاً در خصوص امام باقر(ع) یا امام جعفر صادق(ع) ندرتاً شعری سروده شده مگر درخواستی از سوی سازمان و یا نهادی باشد که کاری شکل بگیرد و من کمتر در میان شعرا به خصوص شاعران جوان دیده‌ام که در مدایح ائمه به همه ائمه اطهار بپردازند. به طور مثال درباره امام حسن عسکری(ع) جز در خصوص تولد یا وفات ایشان کمتر پیش می‌آید شعری سروده شود اما راجع برخی شخصیت‌ها همچون حضرت زهرا(س)، پیامبر(ص)، امام حسین(ع)، امام رضا(ع) و ... می‌بینیم که بیشتر طرف توجه هستند.

کاکایی یادآور شد: اما اینکه چه تأثیری می‌گذارد بستگی به درکی دارد که از امام رضا(ع) در شعر جاری و ساری است. به طور مثل رفعت و مهربانی و علم حضرت بیشتر طرف توجه است و تا جایی که در تاریخ نقل شده بر مباحثه‌های علمی ایشان، رئوف بودن و بحث غربت و موضوعاتی از این دست تأکید شده است و طبیعتاً روی جامعه تأثیر اخلاقی دارد و هرچه زاویه دید قوی‌تر و نگاه به آن عمیق‌تر باشد اشعار بهتری سروده خواهد شد. البته بگذریم از موضوع مدایح که بیشتر شبیه مدایح سلاطین است. در حالی که اگر آثار بزرگان سده دهم و یازدهم را ببینید متوجه تفاوت آنها خواهید شد.

 در انتقال میراث فکری و فلسفی ائمه به جامعه فقر دانش وجود دارد

این شاعر و ترانه سرا تاکید کرد: مدایح بسیاری از شعرا راجع به ائمه، ائمه را به بذل و بخشش، قدرت و ... ستوده‌اند در حالی که وجود و صفات معنوی ائمه است که تفاوت ایجاد می‌کند و اگر شعر حاوی این مسائل باشد قطعاً تأثیر اخلاقی هم روی جامعه خواهد داشت. در مجموع فقر دانش نسبت به شناخت ائمه در انتقال میراث فکری و فلسفی آنها به جامعه وجود دارد.

وی با تأکید بر اینکه شعر رضوی یک تعریفی دارد به قدس آنلاین گفت: برهمین اساس شعر رضوی باید تعلیمی و ارشادی باشد نه شعر احساسی! امروز غالباً این جنس اشعار احساسی است. من فکر می‌کنم تفاوت شعر دینی و آیینی با آثار دیگر شاعران این است که جنبه تعلیمی ـ ارشادی دارد و باید نقش مفیدی در تربیت و آموزش جامعه داشته باشد نه این که فرد به گونه‌ای حضرت زهرا(س) را توصیف کند که گویی راجع به مادر خودش شعر می‌گوید یا جوری راجع به امام رضا(ع) حرف بزند که انگار درباره دوست یا پدرش صحبت می‌کند.

شعر آیینی که فقط بیان احساسات نیست!

کاکایی تصریح کرد: فقط ابراز عشق و علاقه و شبیه به آنچه که در نغمات مذهبی و نوحه‌ها و مدایح که در مساجد و تلویزیون پخش می‌شود کافی نیست. از مداحان معروف تهران هستند که اگر به مضامین اشعار آنها دقت کنید هیچ مسئله‌ای از انتقال و آموزش میراث فرهنگی و فکری در آن نیست جز بیان برهنه احساسات! یعنی طرف فقط می‌خواهد بگوید من کشته مرده و سوخته توام، من به خاک افتاده توام. اینکه بیان احساسات است؛ در حالی شعر آیینی که فقط بیان احساسات نیست!

این شاعر با بیان این که اگر قرار است شعر آیینی مثبت و مفید باشد باید حاوی دانش و آموزش باشد تصریح کرد: اما اگر قرار است که عوام با آن فقط گریه، ناله و یا شادی کنند به اعتقاد من ارزش پرداختن ندارد. البته این بدان معنا نیست که بگویم وجودش بی‌اثر است، طبیعتاً وجود آن هم تأثیر دارد اما نباید همه ادبیات آیینی ما این باشد که متأسفانه شده است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا این سطحی نگری در اشعار و مدایح در نتیجه عدم دسترسی به منابع تاریخی به وجود آمد، گفت: در شاعران آیینی و مداحان ما خلاقیت وجود ندارد. چرا نباید به منابع دسترسی داشته باشند؟ بهرحال منابع علمی فراوانی راجع به ائمه وجود دارد. اما بحث من این است کسی که شاعر است و سپس می‌خواهد تخصص شاعر مذهبی، آیینی و دینی و یا هر عنوان دیگری را بگیرد لازمه‌اش طی کردن پروسه مطالعاتی است.

وظیفه شاعر آیینی و مذهبی این است که منابع مطالعاتی‌اش را بالا ببرد

کاکایی ادامه داد: ما شاعران آیینی مانند ناصرخسرو، سنایی و مولانا داریم که پرمطالعه بودند و منابع علمی فراوانی را می‌خواندند. حداقل بسیاری از شعرای مذهبی ما قرآن و نهج البلاغه را می‌دانستند و اطلاعات و اشراف مولانا روی قرآن بی‌نظیر است. البته قصد من مقایسه نیست، اما وظیفه شاعر آیینی و مذهبی این است که منابع مطالعاتی‌اش را بالا ببرد. اما اگر قرار باشد قربان صدقه شخصیت برود و همان احساسات و عواطفی که در اشعار عاشقانه‌اش ظهور و بروز پیدا می‌کند را خرج ائمه هم کند این که شعر آیینی نیست!

به گفته کاکایی؛ نغمات و نوحه‌های مذهبی بحث دیگری است که کلاً این مجموعه را هم باد برده و تماماً به سمت عوامانه حرف زدن، تکرار کلمات و تسلیم ریتم شدن رفته است؛ مانند همان اتفاقی که در ترانه‌های پاپ افتاده و کلمه تابع ریتم شده است. شما می‎‌بینید گاهی اوقات مداح بالا و پایین می‌پرد و مدام یک کلمه را تکرار می‌کند و فایده‌گرایی، استفاده معقول، طرح اندیشه اصلاً در اینها وجود ندارد و دیگر هیچ چیزی جز تحریک احساسات در شعر نغمه و مدایح دیده نمی‌شود.

این شاعر تأکید کرد: در حالی که قصاید، مثنوی‌ها و اشعاری که گذشتگان ما راجع به مذهب، دین و ائمه اطهار گفتند بی‌نظیر است و حداقل اینها معراج نامه‌های شعرای بزرگ را بخوانند که چطور به موضوع معراج پیامبر پرداخته‌اند. اما کدام شاعر روزگار ما این مقدار عمیق به این مسائل نگاه می‌کند. وقتی دفاتر شعر مذهبی را ورق می‌زنید غالباً ابراز احساسات متعارفی را که در شعرهای عاشقانه هست، صرف ائمه هم کرده‌اند و به نظر تواناییشان همین است و همان تجربه‌ها را اینجا هم پیاده می‌کنند.

حضرت امام رضا(ع) پایه‌گذار گفتمان مذهبی است

کاکایی گفت: به نظرم پرداختن به این موضوعات برای شاعر آیینی سخیف است و باید راجع به معارف اهل بیت و امام رضا(ع) پرداخت. ایشان شخصیت مهمی در تاریخ مذهب شیعه است. حضرت رضا(ع) شخصی بود که با افراد بی‌اعتقاد به دین و مذهب بحث می‌کرد و پایه گذار گفتمان مذهبی بوده است. به نظر شما نباید میراث فکری چنین شخصیتی را به نسل معاصر انتقال داد؟ ایشان که فقط صاحب چند کبوتر و یک پنجره فولاد نیست و شخصیت عظیمی است.

وی در واکنش به اینکه مداحان تحت تأثیر ذائقه مردم در تحریک صرف احساسات قرار گرفته‌اند، گفت: «شد غلامی که آب جوی آرد/ جوی آب آمد و غلام ببرد!» اینها نباید دنبال مردم بدوند بلکه مردم باید دنبال اینها راه بیفتند. اینها می‌توانند مدها و مدل‌ها را ایجاد کنند و نباید خودشان را در حد ذوق عامه پایین بکشند.

 انتهای پیام/

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: عبدالجبار کاکایی شعر رضوی مداحی شعر آیینی امام رضا ع شعر آیینی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۲۲۳۸۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حسینی: اقدامات دولت سیزدهم تعامل با کشورهای جهان را فراهم کرده است

به گزارش گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آنا، سیدمحمد حسینی در سخنرانی غیر حضوری برای ایرانیان مقیم منچستر انگلیس به مناسبت سالروز شهادت امام جعفر صادق علیه‌السلام با عرض تسلیت شهادت این امام همام، اهمیت شناخت و معرفی ائمه اطهار و آموزه‌های این بزرگواران را نه تنها برای مسلمانان و شیعیان بلکه برای همگان حائز اهمیت و تاثیرگذار دانست و گفت: در حدیثی آمده است «اگر مردم زیبایی‌های سخن ما را بشنوند از ما تبعیت می‌کنند»، چون حرف حق و سخنی که با فطرت پاک آدمی سازگاری داشته باشد مشتاقان زیادی دارد و ضرورت دارد که تبیین سیره و سلوک و معرفی ائمه با رفتار پسندیده راویان آن آمیخته شود تا لاجرم بر دل‌ها بنشیند.

معاون رئیس جمهور با اشاره به ویژگی‌های امام جعفر صادق (ع) اظهار داشت: امام صادق (ع) در مقطعی به سر می‌بردند که امکان و مجال تبیین معارف اسلام ناب وجود داشت تا هم اعتقادات، احکام و اخلاق اسلامی را بیان کنند و هم راه مبارزه با ظلم و بیداد و ستم را برای یارانشان و پیروان اهل بیت در طول تاریخ تشریح کنند.

وی با بیان اینکه امام صادق (ع) را شیخ‌الائمه نامیده‌اند، گفت: هیچ‌یک از ۱۱ امام معصوم با مرگ طبیعی از دنیا نرفتند و همه آنها از مولای متقیان تا امام حسن عسکری (ع) یکی پس از دیگری در جوانی و میانسالی شهید شدند؛ لذا امام صادق (ع) را که عمر شریفشان به ۶۵ سال رسید شیخ‌الائمه می‌نامند.

معاون رئیس جمهور گفت: امام صادق (ع) در دوره اُفول و ضعف بنی امیه و آغاز دوران بنی عباس فرصت نشر مکتب اهل بیت و تربیت ۴ هزار شاگرد را داشتند که بعضی از آنان در شمار عالمان، محدثان و مفسران بزرگ و نیز اصحاب اجماع هستند که فقاهت و وثاقت آنها مورد تأکید امامیه است.

حسینی خاطرنشان کرد: شاگردان امام باقر و امام صادق علیه‌السلام درس‌ها و آموزه‌های این ائمه بزرگوار را یادداشت می‌کردند که اصول ۴۰۰گانه (اصول اربعمائه) نامیده می‌شود و منبع اصلی کتب اربعه شیعه همین اصول (و رسائل) است؛ لذا امام صادق علیه‌السلام خدمت بزرگی انجام دادند چرا که برای همیشه دوستداران خود و همه بشریت را راهنمایی کردند.

وی با بیان اینکه ائمه اطهار علیهم السلام حتی در بین اهل سنت نیز جایگاه بالایی دارند، اظهار داشت: مالک بن انس یکی از ائمه مذاهب چهارگانه اهل سنت از شاگردان امام صادق (ع) بود او فقیه مردم مدینه بود و در توصیف امام صادق می‌گوید، هیچ چشمی ندید و هیچ گوشی نشنید و بر هیچ قلبی بهتر و برتر از امام جعفر صادق (ع) از جهت علم عبادت پارسایی تقوا و وارستگی خطور نکرده است و یا ابوحنیفه از ائمه مذاهب اهل سنت می‌گوید فقیه‌ترین کسی که در عمرم دیده‌ام جعفر بن محمد صادق است و اگر دو سالی که در نزد ایشان علم آموخته‌ام نبود هلاک می‌شدم. احمد بن حنبل و شافعی را نیز با واسطه می‌توان از شاگردان امام صادق علیه‌السلام دانست.

معاون پارلمانی رئیس جمهور با تاکید بر اینکه شخصیت جامع و بی‌نظیری مانند امام جعفر صادق (ع) را باید خیلی بیشتر از این به مردم جهان معرفی شود، اظهار داشت: امام صادق (ع) وقتی در بستر شهادت بودند به یکی از شاگردان خود توصیه‌ای می‌کند که می‌توان آن را عصاره تجارب ایشان دانست. امام می‌فرماید «مردم به راست و چپ منحرف شدند ولی ما و شیعیان ما به صراط مستقیم هدایت شده‌ایم».

حسینی خاطرنشان کرد: امام صادق (ع) به عبدالله بن جندب یکی از یارانشان درباره اینکه اسلام الزاماتی دارد می‌فرماید لباس اسلام شرم و حیا، زینت اسلام وقار و متانت، مروت و جوانمردی اسلام انجام عمل صالح و ستون فقرات اسلام ورع و اجتناب از گناه است و سپس می‌فرماید هر چیزی اساس و پایه‌ای دارد و اساس اسلام، محبت اهل بیت است.

وی اضافه کرد: امام صادق (ع) در جای دیگر می‌فرماید:‌ای جماعت شیعه شما منسوب به ما هستید حالا که شما را با ما می‌شناسند باید مایه اعتبار، آبرو، حیثیت و زینت ما باشید، نه اینکه مایه ننگ و بدنامی ما باشید «کونوا لنا زینا و لاتکونوا شینا».

معاون پارلمانی رئیس جمهور حضور در اجتماعات و محافل معنوی را حائز اهمیت دانست و گفت: امام صادق (ع) در این باره توصیه‌ای دارند مبنی بر اینکه همدیگر را ملاقات کنید، چون با این کار دل‌های شما زنده و شاداب می‌شود و در اجتماعات خود احادیث ما را یادآوری کنید که این کار باعث زیاد شدن محبت شما نسبت به یکدیگر می‌شود و عمل به این احادیث موجب نجات و رستگاری شما می‌شود؛ ایرانیان مقیم خارج که از وطن خود دور هستند بیش از دیگران به عمل به این توصیه امام صادق علیه السلام نیازمندند تا با حضور در محافل مذهبی و مراکز اسلامی، ضمن ملاقات و تجدید دیدار با یکدیگر، احکام و آموزه‌های دینی را یادآور شوند تا غرق در مادیگرایی و فاصله گرفتن از معنویت نشوند.

حسینی در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر اینکه فرد مومن و پیرو اهل بیت نمی‌تواند نسبت به مسائل روز و آنچه در اطراف خود می‌گذرد بی‌تفاوت باشد، اظهار داشت: اینکه ائمه اطهار به شهادت رسیدند به خاطر این بود که فعالیت اجتماعی داشتند والا اگر در گوشه‌ای به نماز و عبادت فردی می‌پرداختند کسی با آنها کاری نداشت، اما چون حرف از حق، مبارزه با ظلم، دفاع از مظلوم، عدالت اجتماعی، رعایت حقوق مردم می‌زدند و ظلم نسبت به مردم را برنمی‌تابیدند یکی پس از دیگری توسط خلفای جور به شهادت رسیدند.

وی با اشاره به حوادثی که در دانشگاه‌های غرب در اعتراض به جنایات رژیم صهیونیستی و حامیانش علیه مردم مظلوم غزه آغاز شده است، گفت: امروز در دانشگاه‌های آمریکا و اروپا برای دفاع از مظلوم هنگامه‌ای برپا شده است. اینکه باید از مظلوم دفاع کرد و در مقابل ظالم، مقاومت و ایستادگی داشت از آموزه‌های ائمه اطهار است. امروز حتی کسانی که مسلمان نیستند خواهان پایان نسل کشی، کودک کشی و جنایت علیه مردم مظلوم و بی‌پناه فلسطین و غزه هستند و سکوت مدعیان حقوق بشر، حقوق زن، آزادی بیان و دموکراسی به هیچ عنوان قابل توجیه نیست.

معاون پارلمانی رئیس جمهور خاطرنشان کرد: امروز این بیداری که در عالم برای دفاع از مظلوم شکل گرفته، بسیار ارزشمند است و صدور انقلاب که در اوایل پیروزی امام خمینی از آن سخن می‌گفت این بود که فرهنگ عدالت و حق خواهی و دفاع از مظلوم در بین ملت‌ها مورد توجه قرار بگیرد. امروز همه وظیفه داریم با جهاد تبیین و اطلاع‌رسانی به موقع، جنایات و اغواگری سلطه‌گران و متجاوزان را آشکار کنیم و اجازه ندهیم به اهداف شوم خود دست یابند.

اقدامات دولت سیزدهم تعامل با کشور‌های جهان را فراهم کرده است

حسینی در ادامه با بیان اینکه امروز در کشورمان با اهتمام دولت مردمی وفاق و همگرایی خوبی حاکم شده است و کشور در مسیر پیشرفت و آبادانی روز افزون قرار دارد، اظهار داشت: با اقدامات دولت مردمی، تعاملات جمهوری اسلامی ایران در حوزه سیاست خارجی با کشور‌های جهان به ویژه کشور‌های همسایه و منطقه افزایش قابل توجهی داشته و در همین مدت عضویت در سازمان‌های منطقه‌ای و جهانی از جمله شانگهای، اتحادیه اقتصادی اورآسیا و بریکس، فرصت مناسبی برای تبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری خارجی فراهم کرده است.

معاون رئیس جمهور اهمیت شناخت و تبیین سیره و رفتار فردی و اجتماعی ائمه اطهار از جمله امام صادق (ع) را مورد تأکید قرار داد و گفت: امروز که ظلم‌ستیزی و دفاع از مظلوم به‌عنوان یکی از آموزه‌های مکتب اهل بیت مرز‌های جغرافیایی را در نوردیده و فریاد حمایت از مردم مظلوم غزه در آسمان غرب طنین انداز شده بیش از گذشته مسئولیت داریم که گفتار و رفتار ائمه معصومین را به دنیا معرفی کنیم.

انتهای پیام/